By Sophie, 09th Jun 2025
Mae’r parc wedi bod yn ei flodau! Mae tywydd cynnes anarferol a chawodydd cyfnodol wedi gwneud rhyfeddodau i’n planhigion addurnol a brodorol.
Mae’r ardd Japaneaidd wedi bod yn llawn lliwiau, porffor a phinc o’r rhododendron sbesimen a gwyn llachar y goeden Dogwood a’r Hances. Mae’n hawdd anghofio pa mor arbennig yw ein gardd Japaneaidd fach nes ei bod yn ein hatgoffa gyda’i dail a’i blodau anhygoel. Mae gennym sawl rhywogaeth o goed a llwyni a ddygwyd drosodd pan gr毛wyd yr ardd ddechrau’r 1900au, gyda sawl rhododendron ac acer gwreiddiol yn byw i dros 100 mlwydd oed.
Mae ein blodau gwyllt hefyd wedi gwneud ymddangosiad, gwleddyn melyn mair, blodyn neidr a serenllys bach yn llawn lliw ar ymylon y glaswellt a thegeirianau’n ymddangos ledled ein dolydd. Am ragor o wybodaeth ac awgrymiadau adnabod, sgroliwch i lawr i Rywogaethau’r mis Mai!
Ydych chi wedi gweld unrhyw bryfed hofran Batman (Rhywogaethau’r mis Ebrill) ym Mharc Gwledig Bryngarw? Gallwch barhau i gyflwyno eich cofnodion atom yn Your.Bryngarw@awen-wales.com neu’n uniongyrchol i SEWBReC.
C么r y Wawr 2025
I ddathlu diwrnod rhyngwladol c么r y wawr, fe wnaethom drefnu dwy daith gerdded c么r y wawr ar gyfer 2025 i fwynhau symffoni c芒n adar y bore bach.
Diolch i bawb a ddeffrodd yn gynnar iawn i weld un o ryfeddodau natur. Wrth i ni gerdded, fe wnaethom rannu awgrymiadau ar sut i adnabod rhywogaethau yn 么l eu c芒n. Sut rwy’n credu bod Dryw Eurben yn swnio fel olwynion gwichlyd ac roedd un arall yn meddwl eu bod yn swnio fel clychau tylwyth teg. Fe wnaethom hyd yn oed adnabod Bronfraith a oedd yn ceisio ein taflu i ffwrdd trwy ddynwared Bwncath!
Wrth i ni gerdded, clywsom sawl rhywogaeth adar gyffredin, a rhai ffefrynnau tymhorol fel y Siff-saff, y Telor Helyg a’r Penddu. Ar y bore cyntaf, roeddem hefyd yn ddigon ffodus i weld cipolwg byr ar rai cywion Bronwen y D诺r ar hyd afon Garw.
Fe wnaethom orffen ein taith gerdded hyfryd gyda phaned gynnes a rhai pasteiod melys yn 么l yn Y Nyth, a rhannu ein brwdfrydedd dros natur, yr awyr agored a Pharc Bryngarw. Os oes gennych ddiddordeb mewn ymuno 芒 ni am Daith Gerdded C么r y Wawr, cadwch lygad ar ein tudalen Beth Sydd Ymlaen, a byddwn yn eich gweld chi’r flwyddyn nesaf!
Wythnos Rhywogaethau Ymledol 鈥 Gweithdy Cyflwyniad i Rywogaethau Estron Ymledol
Rydym yn ehangu ein rhaglen addysgol eleni i gynnwys sawl gweithdy sy’n addas ar gyfer oedolion a phobl ifanc.
N么d y gweithdy hwn yw rhoi’r offer i’r cyfranogwyr i adnabod, cofnodi a rheoli rhywogaethau estron ymledol (INNS) yn eu gerddi, ym Mharc Gwledig Bryngarw ac yn y cefn gwlad ehangach. Dechreuodd y sesiwn gyda sgwrs ar INNS ac yna fe wnaethom roi’r hyn a ddysgom ar waith, gan gofnodi rhywogaethau gan ddefnyddio ap LERC Cymru, a hyd yn oed tynnu rhywfaint o Jac y Neidiwr!
Diolch i bawb a fynychodd!
Grwpiau Gwirfoddoli
Ni fyddem yn gallu rheoli ein parc gwych heb gymorth ein grwpiau gwirfoddoli anhygoel.
Mae ein gr诺p Gwirfoddoli Dydd Sadwrn yn cyfarfod ar ddydd Sadwrn cyntaf y mis i gwblhau tasgau cadwraeth. Treuliwyd sesiwn wirfoddoli mis Mai yn yr ardd natur, sef ardal fach sy’n ffinio 芒’r dolydd, lle rydym yn mynd 芒 grwpiau ysgol i hela bwystfilod bach. Gyda’n gilydd, fe wnaethom dorri rhywfaint o Jac y Neidiwr a Rhedyn a chreu gwrych marw.
Gwnaeth y gwirfoddolwyr waith cyflym yn prosesu coed wedi cwympo a defnyddio’r canghennau a’r boncyffion i greu gwrych marw ar y ffin ogleddol. Atgyfnerthodd hyn y ffin rhwng yr ardd natur a’r caeau gwartheg, gan obeithio eu hatal rhag torri i mewn i’r parc!
Roedd Jac y Neidiwr a Rhedyn hefyd yn ymledu ar y glaswelltir ac fe’u bwrw’n 么l trwy dynnu a chleisio. Mae ffromlys a rhedyn yn lleihau bioamrywiaeth ardal trwy drechu rhywogaethau eraill fel blodau gwyllt a glaswellt.
Gr诺p Gwirfoddoli Dydd Mawrth
Mis prysur arall i’n gr诺p gwirfoddoli wythnosol, diolch i bawb a gyfrannodd!
Tynnu Jac y Neidiwr! (a mathau eraill o ymosodiadau ymledol)
Wrth i ni fynd i mewn i fisoedd yr haf, byddaf yn ysgrifennu llawer am dynnu Jac y Neidiwr! Bydd yn frwydr barhaus i gael gwared 芒 Jac y Neidiwr (rhywogaeth ymledol) o’r parc am flynyddoedd i ddod. Ond rydym yn byw mewn gobaith y byddwn yn ei atal yn ddigonol i’n rhywogaethau brodorol ddisgleirio drwodd.
Y mis hwn, mae gwirfoddolwyr dydd Mawrth wedi targedu sawl ardal yr effeithiwyd arni o amgylch y parc, gan obeithio taro’r rhan fwyaf o’r ardaloedd cyn iddynt flodeuo a hadu. Mae Balsam yr Himalaya yn blanhigyn sy’n lledaenu’n dda iawn. Mae’n flodyn deniadol ei olwg, gyda choesyn cadarn, gwag, blodau pinc/gwyn si芒p trwmped a dail gwyrdd si芒p eliptig. Mae’n tyfu mewn clystyrau trwchus a gall fod hyd at 2m o uchder. Mae ganddo gapsiwl hadau ffrwydrol, sy’n gwasgaru hadau dros bellter o hyd at 7m.
Yn ffodus, mae Jac y Neidiwr yn blanhigyn blynyddol, felly mae’n tyfu, yn blodeuo, yn hadu ac yn marw i gyd o fewn un tymor. Nod y gwaith rheoli yw cael gwared ar y planhigyn cyn i’r hadau hau – felly yn ystod misoedd cynnar yr haf, yn hollbwysig cyn i’r hadau aeddfedu a chyn i’r codennau hadau ‘ffrwydro’ gan wasgaru hadau. Dim ond am tua 18 mis y mae’r hadau’n parhau yn y pridd, felly gellir cael gwared ar boblogaethau o ffromlys ar 么l 2 neu 3 blynedd o reolaeth gyson.
Rhywogaeth ymledol arall a gafodd ei lladd ym mis Mai oedd y Alan Mawr Japaneaidd. Wedi’i fewnforio gyntaf ym 1897, mae’n berlysieuyn addurniadol pensaern茂ol iawn. Mae ganddyn nhw ddail trawiadol sydd ar si芒p aren ac yn 30 鈥 100cm ar draws, 芒 gwead garw ac fel arfer yn wyrdd tywyll.
Rydym yn rheoli’r Alan yn yr ardd Japaneaidd trwy ei dorri’n 么l ar lefel y ddaear a chael gwared ar y toriadau o’r ardal. Mae’r toriadau’n cael eu sychu a’u pentyrru mewn mannau eraill yn y parc.
Diwrnod y Rhandir
Fel y soniwyd mewn blog blaenorol gan Ranger Ramblings, gofynnwyd i ni helpu Ysgol Gynradd Ffaldau i ailwampio eu lle rhandir.
Rhoddwyd y rhandir i’r ysgol gan y cyngor y llynedd a bydd angen rhywfaint o ofal cyn iddo fod yn ardal addas ar gyfer addysg awyr agored. Gofynnwyd i’r t卯m ceidwaid helpu i roi cyngor ar sut i reoli’r lle ar gyfer bywyd gwyllt a darparu ‘esgidiau ar lawr gwlad’ i helpu i greu cynefin sy’n gyfeillgar i natur a phlant.
Gwnaeth y gr诺p Gwirfoddolwyr Dydd Mawrth waith gwych yn clirio’r ardal yn barod i’r ysgol ailgynllunio’r lle. Cliriwyd helygen wedi cwympo, sawl paled a phlanhigion wedi torri, ac ailddarganfuwyd y gwelyau uchel a’r pwll t芒n i’r ysgol eu mwynhau.
Goleuni ar y Ffotograffydd: Lauren Sullivan
Mae Lauren yn wirfoddolwr rheolaidd bob dydd Mawrth ym Mharc Gwledig Bryngarw, ac mae hi bob amser yn gweld rhywbeth prydferth wrth iddi wneud y gwaith cadwraeth ymarferol!
Hoffech chi rannu eich lluniau gyda ni? Gallwn ni arddangos eich lluniau gwych! Anfonwch e-bost at YourBryngarw@awen-wales.com.
Beth i gadw llygad amdano ym mis Mehefin
Mae gennym ni her recordio i chi! Rydyn ni eisiau gwybod mwy am y rhywogaethau sydd gennym ni ym Mharc Gwledig Bryngarw. Unwaith y byddwn yn gwybod pa rywogaethau sydd gennym, gallwn reoli鈥檙 parc mewn ffordd sydd o fudd gwell i鈥檙 rhywogaethau hynny a鈥檜 monitro yn y dyfodol.
Ym mis Mehefin, hoffem i chi gofnodi eich gweld ar eich teithiau cerdded a’u cyflwyno i apiau recordio neu i d卯m Ceidwaid (Your.Bryngarw@awen-wales.com).
Rhywogaeth y Mis 鈥 Tegeriannau
Common Spotted-orchid / Tegeirian Brych (Dactylorhiza fuchsia)
Y tegeirian brych cyffredin yw’r mwyaf cyffredin o holl degeirianau’r DU a’r un rydych chi fwyaf tebygol o’i weld. Efallai eich bod chi wedi’i weld ar ymylon ffyrdd, gwrychoedd, coetiroedd, glaswelltiroedd, corsydd a hyd yn oed ar dwyni tywod. Maent yn blodeuo rhwng Mehefin ac Awst.
Mae’r tegeirian brych cyffredin yn cael ei enw o’i ddail, sy’n wyrdd gyda llawer o smotiau porffor, hirgrwn. Maent yn ffurfio rhos茅d ar lefel y ddaear cyn i’r pigyn blodyn ymddangos; mae dail culach yn gorchuddio’r coesyn. Mae’r blodau’n amrywio o wyn a phinc golau, hyd at borffor, ond mae ganddynt smotiau a streipiau pinc tywyllach nodedig ar eu gwefusau tair-llabedog. Mae’r blodau wedi’u pacio’n drwchus mewn clystyrau byr, si芒p c么n.
Southern Marsh Orchid / Tegeirian y Gors Deheuol (Dactylorhiza praetermissa)
Mae’r tegeirianau hyn wrth eu bodd 芒 phridd calchaidd, llaith ac nid yw ei amrediad wedi’i gyfyngu i gorsydd a ffeniau gwlyb yn unig. Gall oddef dolydd llawer sychach, sydd yn 么l pob tebyg yn cyfrif am ei lwyddiant mwy nag aelodau eraill o’r teulu. Rydych chi fwyaf tebygol o’u gweld yn ystod misoedd yr haf, sef Mai, Mehefin a Gorffennaf.
Rydym yn ffodus iawn i gael Tegeirianau Cors Deheuol yn ein Dolydd Blodau Gwyllt gan eu bod wedi diflannu o 20% o’u hamrediad hanesyddol. Mae’r gostyngiad bron yn sicr oherwydd arferion amaethyddol newidiol a draenio porfeydd llaith.
Mae tegeirianau cors deheuol yn edrych yn debyg iawn i’r Tegeirian Brych Cyffredin, gyda blodau pinc golau neu borffor, ond nid oes ganddynt y dail brych wrth waelod y coesyn.
Os byddwch yn gweld y teigeirianau uchod yn ystod mis Mehefin (neu ar unrhyw adeg arall o’r flwyddyn), cyflwynwch eich cofnod! Yn ddelfrydol trwy SEWBReCORD neu Ap LERC Cymru. Mae cyfarwyddiadau ar sut i gyflwyno cofnodion ar gael yma.